Tình hình diễn biến của dịch bệnh do chủng virus mới thuộc họ Corona (nCoV) đang ngày càng phức tạp. Các biện pháp phòng bệnh là hết sức quan trọng trong đó việc sử dụng khẩu trang y tế đúng cách là một biện pháp quan trọng cho bản thân của mỗi người nhằm tự bảo vệ mình và góp phần đẩy lùi dịch bệnh.
Trước tình hình cộng đồng đổ xô mua khẩu trang, Bộ Y tế một số nước đã đưa ra khuyến cáo như sau:
– Những người bị sốt, ho hoặc sổ mũi hoặc bệnh nhân đang hồi phục cần mang khẩu trang vì đây là cách tốt để ngăn ngừa phát tán mầm bệnh cho người khác.
– Người khỏe mạnh không cần mang khẩu trang, trừ khi phải tiếp xúc trực tiếp với người bệnh, nhất là người đang ho/hắt hơi mà không mang khẩu trang.
– Ngoài ra, có thể cân nhắc mang khẩu trang khi đi vào chỗ đông người, trong phòng kín vì bạn không lường trước nguy cơ nhiễm bệnh ở môi trường đó.
Thị trường Việt Nam hiện đang có rất nhiều loại khẩu trang với thiết kế khác nhau, tuy nhiên trong phòng ngừa lây nhiễm qua đường hô hấp, có 2 loại khẩu trang chính thống hay được nói tới.
Loại thứ nhất là khẩu trang y tế/khẩu trang ngoại khoa (surgical mask) với 3 lớp mà lớp ngoài thường có màu xanh hoặc vàng. Viện Y học ứng dụng Việt Nam cho biết thêm khẩu trang y tế bằng vải thông thường có 3 lớp với công dụng khác nhau:
Lớp ngoài có đặc tính chống thấm nước, giúp ngăn cản hiệu quả các hạt chất lỏng văng ra khi người bệnh hắt-xì, ho, thở mạnh… Mặt ngoài thường có màu xanh blue nhạt để dễ phân biệt, đeo khẩu trang đúng là để lớp màu quay ra ngoài.
Lớp trong luôn có màu trắng rất dễ phân biệt với lớp ngoài. Mặt vải quay vào trong, sát với da mặt nên phải tinh khiết mịn màng, không xơ sợi sùi lông gây khó chịu. Ngoài ra phải có tính thấm nước nhằm hút mồ hôi tạo sự thoải mái cho người sử dụng.
Lớp giữa có tác dụng ngăn các hạt dịch văng bắn và phải lọc được bụi, vi khuẩn. Đây chính là lớp quyết định chất lượng khẩu trang. Một lớp lọc “đúng chuẩn” phải để không khí dễ đi qua, tạo sự thoáng khí cho người dùng, nhưng lại phải có kết cấu đủ để lọc được các hạt bụi, vi khuẩn có kích thước cực nhỏ.
Loại thứ hai là N95 (N95 respirator). N95 có nghĩa là lọc được 95% bụi mịn 0.3 micron trong không khí, tức N95 về lý thuyết có thể lọc không khí tốt hơn khẩu trang y tế. Tuy nhiên, do kích thước của virus corona khá lớn 150-200nm (nano mét), các vi rút này chủ yếu cư trú trong giọt nước bọt lớn thì vậy người dân dùng khẩu trang y tế một lần là cách phòng bệnh đơn giản và hiệu quả, không cần sử dụng loại N95.
Cách dùng khẩu trang y tế XL giúp ngăn ngừa bệnh như sau:
– Chỉ sử dụng 1 lần rồi vứt vào thùng rác an toàn, có nắp đậy. Không tái sử dụng khẩu trang dùng một lần.
– Khi đeo khẩu trang phải để mặt xanh ra ngoài do mặt màu xanh có tính chống nước, các giọt nước bọt lớn bắn vào sẽ không thấm vào trong. Mặt màu trắng có tính hút ẩm, nên quay vào trong, để hơi thở thoát ra thấm vào khẩu trang.
– Khẩu trang phải che kín cả mũi lẫn miệng.
– Khi mang khẩu trang y tế tuyệt đối không sờ tay vào, vì động tác sờ tay, thậm chí chỉnh sửa khẩu trang sẽ vô tình làm cho bàn tay lây nhiễm vi rút và các tác nhân gây bệnh khác, sau đó truyền bệnh lại cho chính mình và những người xung quanh.
– Khi tháo khẩu trang chỉ được cầm vào dây đeo qua tai, tháo ra cho vào thùng rác an toàn. Tuyệt đối không dùng tay cầm vào khẩu trang để tháo ra, thói quen lấy tay vo khẩu trang lại sẽ gây lây nhiễm vi rút và các tác nhân gây bệnh khác cho bàn tay.
– Rửa tay với xà phòng và nước sạch ngay sau khi vứt bỏ khẩu trang.
Như vậy, đeo khẩu trang y tế không chỉ đơn thuần là “thấy người ta làm mình cũng làm”, mà cần cân nhắc xem mình có thuộc nhóm có nguy cơ cần phải đeo không. Đeo khẩu trang như thế nào cho đúng cũng rất quan trọng và cần kết hợp rửa tay sạch sẽ để việc đầu tư vào phòng bệnh có hiệu quả cao nhất.
TS Nguyễn Đăng Mạnh – Viện trưởng Viện Lâm sàng các Bệnh truyền nhiễm